Tulimägi

Tulimägi on, kuten mägilöi, suuri oza muaperäu joga on nossuh mannerdu liikkumistu da ähkähtüstü, a nennis on tai oli luavua muagmusäilivös. enimüölleh tulimägilöis, nennien huippuloi on kraatteru, ga tulimägi šlöttiäü muagmua da luavua kun se purgavuu.

Purgavumine

Tulimägi purgavuu, gu sinne kerävüö külläl painehtu, midä lizävüü kun muagmusäilivüö tulou liigua guazua da muagmua, a jos muagmu on hoikkua da juoksou, muga guazu voi lähtie da kebjendiä muagman maltuo painehtu, da purgavuu vähembän vägevüsti.^[1]

Tulimägii voi müös ilmestüö toizil planiettoil, ezimerkin: Marsii, Merkurii, Kuudamii, da Jupiterun kuudamuo (enimüölleh "Io").^[2]

Tulimägie luokittelu

Mt Yasur tulimägi aktiivisenu

Tulimägii voi olla erilazii, niiden luokitteluo voi miäritellä silleh, gu tunnustua niiden aktiivizuttu:^[3]

Aktiivine

Aktiivine tulimägi purgavuu tai on purgavutuh viimeizen ~10,000 vuvven aigah, ezimerkin. Mt Etna.^[4]

Muatah

Muatah tulimägi ei ole purgavuo hätken, a sen uskuotah purgavuo kustahto kohtas, ezimerkin. Mt Rainier.^[4]

Hengetöi

Hengetöi tulimägi ei ole purgavuo üli ~10,000 vuovven aigah, da ne on sanou julgi, ku ne ei purgavuo, ezimerkin. Mt Buninyong.^[5]^[6]

Aihies muijal

Volcano information, and facts (angliekse)
Tulivuoret (suomekse)

Viittehet

[1] ttps://www.usgs.gov/faqs/how-do-volcanoes-erupt

[2] ttps://science.nasa.gov/jupiter/moons/io/facts/

[3] ttps://www.usgs.gov/observatories/yvo/news/active-dormant-and-extinct-clarifying-confusing-classifications

[:0-4] 4,0 ^4,1 https://volcano.si.edu/gvp_currenteruptions.cfm

[5] ttps://www.usgs.gov/observatories/yvo/news/active-dormant-and-extinct-clarifying-confusing-classifications

[6] ttps://www.buninyong.vic.au/mt-buninyong

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]