Tuomipihl’ai

Tuomipihl’ai (ven. ирга, lat. Amelánchier) on tuhjo libo pieni puu, kudai kuuluu Rouzovoin pereheh. Tuomipihl’ai on lehtipuu da talvekse sen lehtet pakutah.

Tuomipihl’ai

Ulgonägö

Tuomipihl’uan lehtet kazvetah toine toizele peräh, ollah prostoit, pyöryžät libo piduličat. Kazvetah lehtivarres. Lehtilöin reunu on hienozil libo suuril piilöil rouno. Yläpuolespäi net ollah muzavanvihandat, alapuolespäi valpahanvihandat. Sygyzyl net ollah keldazettavah ruskiet libo muzavanruskiet. Kazvin kukkazet ollah valgiet libo rouzovoit, kazvetah tukkunah. Tuomiphl’uan muarjat ollah sinizenmustat libo ruskienfiolietovoit harmuattavan kuorikerroksenke. Diametras net ollah 10 millimetrissäh. Net ollah syödävät, magiet da Keski-Ven’al kypsetäh heinykuul-elokuul.

Kazvandu

On 19 tuomipihl’uan eri lajii. Net kazvetah Pohjazen muapuoliškon lauhkien ilmaston alovehis: Pohjas-Amierikas, Pohjas-Afriekas, Keski- da Suvi-Jevroupas, Kavkuazal, Krimal, Japounies. Tuomipihl’ai helpoh harjavuu uuzih ololoih da terväh juurduu. Ven’al tädä reheväh kukkijua tuhjuo äijän istutetah saduloih da puustoloih. Tuomipihl’ai voi kazvua luonnonkazvinnugi, sen siemenii kannellah linnut.

Käyttö

Tuomipihl’uan muarjoi syvväh vereksilleh, niilöis on äijy A da C vitamiinua. Niilöis luajitah varen’n’ua, želetty, pastilua da viinua. Kuivattulois muarjois keitetäh kampottua da kiiselii. Muarjat annetah niilöile čoman värin.

Sendäh ku tuomipihl’uan muarjois on P vitamiinua, niilöi nevvotah syvvä da juvva niilöis luajittuu mehuu elähtynnyzile rahvahile, net lujendetah verisuonii, vastustetah syväininfarktua da suonivarikouzua. Tuomipihl’ai parandau undu da lujoittau rungua.